Louise Bourgeois hakte zeven globes uit in hout en noemde deze ‘Gathering Wool’. Dat is een Engelse uitdrukking die staat voor ‘het afdwalen van de geest’. Dagdromen. Mentaal zweven. Bourgeois gebruikte deze gemoedstoestand in haar studio om ideeën op te roepen.
Louise Bourgeois hakte zeven globes uit in hout. Op deze foto is een daarvan net niet te zien.
Gedachtensporen, fragmenten van dromen, speculaties, vermoedens, fantasieën, intuïties. Ze vormden de basis voor haar sculpturale vormen. Het werk van de Franse kunstenares blijft mysterieus. Zelfs voor haarzelf.
Zeker ‘Gathering Wool’ uit 1990 was geen rationeel of vooraf gepland ontwerp. Ook dit beeld groeide uit intuïtie, het onbewuste. Het gebruik van hout – warm, organisch, vol spontane textuur — verbeeldt voor de kunstenares kwetsbaarheid en groei.
Een plek om weg te zakken in gedachten
Het fysieke kunstwerk bestaat niet alleen uit globes die in een cirkel liggen. Er hoort ook nog een halfrond scherm van vier houten panelen bij. Deze opstelling moet een contemplatieve, besloten ruimte creëren — een mini-omgeving waarin je kunt “wegzakken” in je gedachten.
Spontaan verschenen na het uithakken van de bollen paddenstoelen uit scheuren in het nog verse hout. Bourgeois liet ze graag zitten. Ze droegen voor haar bij aan het verhaal van groei.
Spontaan groeiden uit globes paddestoelen, die Bourgeois liet zitten.
Er doemt een trend op. Zoals vele kunstenaars die eerst in hout werkten, preludeert deze installatie van Bourgeois al op latere werken. Het lijkt wel alsof door werken met hout een kiem ontstaat. Het bewijs daarvoor zou je kunnen terugvinden in haar tien jaar later wereldberoemd geworden spinnen, de gigantische Maman-installaties uit 1999-2003. Hangen daar ook geen ronde eieren (van marmer) onder? Bourgeois zei eens: “De spin beschermt haar eieren, zoals ook mijn moeder mij eens beschermde.”
Die uitspraak is veelzeggend. Louise Bourgeois (1911–2010) groeide op in Choisy-le-Roi bij Parijs, in het atelier van haar ouders, restaurateurs van wandtapijten. Van jongs af aan leerde ze het ritme van draad, herstel, zorg en vakmanschap kennen. Later vertrok ze naar de VS, waar ze werkte in een studio in Brooklyn, New York.
Moeder als model voor spinnen
De moeder van Bourgeois, een bedachtzame, precieze vrouw die textiel repareerde, werd het latere model voor haar beroemde spinnen: beschermend, vasthoudend, genezend. Maar lang voordat de spinnen haar iconen zouden worden, ontwikkelde Bourgeois een eigen plastisch vocabulaire dat wortelde in introspectie, lichamelijkheid en het afpellen van herinneringen.
In de literatuur is geen directe, expliciet door Bourgeois bevestigde link te vinden tussen de houten globes en de ronde eieren van haar reuzenspinnen. Maar vormelijk, symbolisch en psychologisch is er wel degelijk een relatie. Je kunt zelfs zeggen dat Gathering Wool een sleutelwerk is waarin de latere “spin-ei”-iconografie al in aanwezig is. Voor Bourgeois is de globe een oer-vorm: tussen cel, ei, gedachte en cocon in.
Een van de Mamam-installaties: reusachtige spinnen, die ronde eieren onder zich dragen.
‘Gathering Wool’ werd in 2025 gepresenteerd door de toonaangevende internationale galerie Hauser & Wirth in New York. Op YouTube (op 1 minuut 19) presenteert de curator het werk. Andere vestigingen van Hauser & Wirth staan in Zürich, Londen, Somerset, Los Angeles, Hongkong, Gstaad, St. Moritz, Monaco, Menorca, Parijs en Bazel. Het is een van de meest succesvolste kunstgaleries ter wereld, die door samenwerking en medefinanciering van exposities in musea de eigen stal aan kunstenaars – zoals ook Paul McCarthy – snel ‘museaal’ weet te maken.
Jan Bom, 25 november 2025
