Eve’s Roots vertelt mijn verhaal over Eva, na Lilith de tweede vrouw in het aardse paradijs. Maar kwam zij echt voort uit de rib van Adam? Zo nee, waar kwam ze dan wel vandaan? Waar liggen haar wortels, haar roots?
Eve’s Roots, gesneden uit het blanke spinthout van Amerikaans noten: nog steeds maar, maar heel fijn van structuur.
De mooiste reliëfs vind ik niet die beelden met gedetailleerd uitgewerkte figuren, waar geen enkele verbeelding meer aan te pas komt. Ik loop er al snel verveeld aan voorbij. Of ze moeten heel erg knap uitgesneden zijn, zoals bij de miniatuur-gebedsnoten uit het atelier van Adam Dirksz.
Hoeveel mooier is het wanneer schaduwen het verhaal suggereren door een subtiel spel met licht te spelen. Een spel dat het reliëf steeds weer doet veranderen. Schaduwen die de zachte lijnen diep en scherp maken, wanneer de zon schijnt. Of juist platslaan, wanneer de lucht in Nederland grijs kleurt. Laat de kijker zelf bedenken en ontdekken wat hij of zij in het beeld ziet.
Halssieraad is ‘not OK‘
Ik nam een houten halssieraad van de Amerikaanse Julia Harrison als uitgangspunt.
Ze gebruikt het, geloof ik, als lesmateriaal voor haar leerlingen. Net zoals Jan van Harskamp op zijn beurt alle nieuwkomers in zijn werkplaats aan het snijden van een bloemetje zet. Wie ooit houtsnijles van hem heeft gehad, weet precies wat er wordt bedoeld met ‘Het bloemetje van Jan’.
Een mooi halssieraad van de Amerikaanse Julia Harrison.
Iedereen zal eigen associaties bij dit ogenschijnlijk simpele sieraad van Harrison hebben. Eigenlijk is het een uiterst platte torso van een vrouwelijk onderlichaam. Technisch heel fraai uitgevoerd. Ik liet er bewonderend een fotokopietje van zien aan een Woke-meisje. Haar reactie, zonder een seconde na te denken: ‘Dat zou ik nooit dragen’. Not OK, dus. Daarna heb ik haar op de houtsnijles nooit meer gezien.
Mij interesseerde vooral hoe je met raspen en schuren een voorstelling tevoorschijn kunt halen. Hoe een simpele ‘Y-vorm’ een lichaam wordt. Na het uitsnijden van de basisvorm met een V-vormige guts, een burijn, kost dat schuren met steeds fijner schuurpapier vele uren. Volop tijd om te fantaseren wie deze vrouw zou kunnen zijn, die langzaam onder mijn handen tevoorschijn kwam.
Schaamte bestond toen nog niet
Waarom niet de eerste vrouw ter wereld, voor wie de Bijbel wil geloven? Volgens de Joodse overlevering moet dat Lillith zijn geweest, maar ik hou het toch maar even op Eva. Hoe liepen zij en Adam daar rond in de Tuin van Eden? Naakt? Schaamte bestond nog niet, voor de zondeval. En het moet er warm geweest zijn, daar in hun paradijs, zo ergens tussen de Eufraat en de Tigris.
Preutse schilders en beeldhouwers uit de 16e eeuw gaven het liefdesstel desalniettemin een vijgenblad, om hun geslachtsdelen mee te bedekken. Knap hoe dat blad bleef zitten, zonder elastiekjes of touwtjes.
Nog raadselachtiger is de herkomst van Eva. Geboren uit Adams’ rib? Prachtig bedacht verhaal, maar wetenschappelijk gezien niet lang houdbaar – alhoewel, in de toekomst lijkt er met DNA-techniek heel wat mogelijk. In mijn verbeelding moet ze ergens buiten het Paradijs geboren zijn. Ze moet daar zijn binnengelopen, gelokt door de overdaad aan bloemen, dieren, vogels, bomen en fruit. Muren en hekwerken met prikkeldraad bestonden toen nog niet in het Midden-Oosten.
Aan de fantasie van het Bijbelboek Genesis voeg ik de mijne toe. Eva is volgens mij op een stuk land geboren dat misschien niet zo overvloedig was als het Paradijs, maar toch. Ze had daar als kind natuurlijk al volop appels gegeten. Ze wist immers dat dit fruit niet giftig was. De aansporing van de slang had ze echt niet nodig, om haar tanden weer eens in een smakelijk appeltje te zetten.
De Boom van de kennis van Goed en Kwaad
Dat God er in het Paradijs zulke bijzonder wetgeving op na hield, zoals het tot verboden vrucht verklaren van die appel, ging er daarom moeilijk in bij Eva. De boom van de kennis van Goed en Kwaad? Hoezo dan? Prima appeltjes toch? Gezond, ook nog! Dat vinden vandaag de dag trouwens alle Christenen, ook diegenen die nog steeds geloven dat de slang echt kon praten en een verraderlijk reptiel is. Maar niemand die na de zondeval de appelboom ging uitroeien.
Aan het reliëf van Eva heb ik daarom het wortelstelsel van een boom toegevoegd. In bladgoud. Op haar buik, als een soort tattoo. Het zouden de wortels van een appelboom kunnen zijn. Of het zou symbolisch de vraag kunnen zijn wat de echte ‘roots’ van Eva zijn.
Jan Bom, 8 mei 2025
