Carl Andre (1935 – 2024) werd meester-minimalist door onbewerkte houten balken op elkaar te stapelen. Of balken als een landschap op de vloer te rangschikken. Andre creëerde hiermee een radicaal nieuwe manier van kijken naar sculpturale kunst. Hij werd zo een van de grondleggers van het minimalisme.
Een van de rauwe geometrische beelden van Carl Andre: drie losse, op elkaar gestapelde ruwe balken.
Met zijn extreem eenvoudige werken kwam de Amerikaanse kunstenaar te boek te staan als een van de grondleggers, zo niet de grondlegger van het minimalisme. Een belangrijke concurrent voor deze titel is zijn vriend en vroegere ateliergenoot Frank Stella, die net als Andre ook in 2024 stierf.
Een keer slechts bewerkte Andre een stuk hout met guts en klopper. Achteraf is het bijna een jeugdzonde, dat werk uit 1959 dat hij ‘Last Ladder’ noemde. Een dikke houten balk met daarin uitgeholde vakken. Het was geïnspireerd op de eveneens oorspronkelijk uit hout uitgehakte ‘Kolom van Oneindigheid’ van Constantin Brancusi (1876 – 1957). Dat was duidelijk een inspiratiebron geweest.
Geen enkele emotie of herkenning
Maar Carl Andre ging verder, door daarna werkelijk alle elementen te elimineren die ook maar iets van emotie of herkenning zouden kunnen oproepen. Ook gaf hij geen uitleg. Zoals zijn kunstenaarsvriend Frank Stella tegen critici zei: ‘What you see is what you see‘. (Het zou dezelfde Stella zijn geweest die de ‘Last Ladder’ van Andre zag, er omheen liep, bij de niet bewerkte achterkant bleef staan en toen zei: ‘You know, that’s sculpture, too‘.)
Zijn ‘vloeren’ van houten blokken (en stalen platen en tegels) doen wel aan landschappen denken. Ze eindigen op de vloer van de zaal, maar er is weinig verbeelding voor nodig om ze verder door te trekken, tot ver buiten de muren van het museum. Zo werkte ook de kolom van Brancusi. Ook daar stopte de herhaling in het beeld, maar lijkt zijn kolom die in Roemenië staat door te gaan tot in de wolken. En hoger.
Was Jan Schoonhoven niet eerder?
Mij intrigeert het fenomeen dat zowel in Amerika als in de Europa zowat gelijktijdig hetzelfde idee van minimalisme ontstond, als tegenreactie op het overdadige abstracte expressionisme (van onder andere Willem de Kooning en Jackson Pollack). Eenvoud. Rust. Zen. Daar streefde een nieuwe generatie kunstenaars naar, die greep naar ruwe, vaak industriële materialen om hier uitdrukking aan te geven. In Nederland maakte Jan Schoonhoven zijn eerste ‘witte reliëfs’ in het begin van de jaren zestig. Zijn eerste beroemde werk was zelfs gedateerd in 1962: R62-1.
Het reliëf R62-1 van Jan van Schoonhoven uit 1962.
In dat jaar presenteerde het Stedelijk Museum het werk in een groepstentoonstelling. Het bestond uit eenvoudige geometrische patronen; dozen gemaakt van karton met een dun laagje witte gips. Maar het licht toverde er een prachtig wisselend schaduwspel op. Een nieuwe kijk op Hollands Licht was geboren, totaal anders dan het licht- en schaduwspel dat Rembrandt op zijn doeken vastlegde. Schoonhoven had zich aangesloten bij de Nederlandse Nul-groep, die weer geïnspireerd was op de internationale Zero-beweging.
Carl Andre’s eerste solo-expositie vond pas drie jaar na de groepstentoonstelling van de Nul-beweging plaats. En: niet in een museum, maar in een kunstgalerie. Andre startte in 1965 in de Tibor de Nagy Gallery in New York. In hetzelfde jaar presenteerde het Stedelijk opnieuw Schoonhoven c.s. in een overzichtstentoonstelling: ZERO – Let Us Explore the Stars.
Een definitie van het minimalisme
Maar de carrière van Andre spoot veel sneller omhoog. Zijn werk werd al snel opgenomen in tentoonstellingen zoals ‘Primary Structures’ (1966) in het Jewish Museum in New York, wat hielp om minimalisme als een belangrijke kunststroming te vestigen.
Wat hadden de Nederlanders en de Amerikanen met elkaar gemeen? In ieder geval dezelfde definitie. Minimalisme is een kunststroming die zich kenmerkt door een extreme vorm van eenvoud en reductie, waarbij alle overbodige elementen worden weggelaten. Het doel is om de essentie van het kunstwerk naar voren te brengen door gebruik te maken van basisvormen, elementaire structuren, en neutrale kleuren. De nadruk ligt op de materialen en de ruimte zelf, in plaats van op symboliek of emotionele expressie.
Op basis van deze jaartallen valt dus te betwisten of Carl Andre en andere Amerikanen de grondleggers van het minimalisme zijn geweest. Ideeën worden nu eenmaal vaker gelijktijdig op verschillende plekken geboren. Daarna is het in dit geval de vraag: wie organiseert de slimste kunstmarketing? Het Stedelijk deed er werkelijk alles aan, maar heeft de strijd toch van de Yanks verloren.
Dat wil niet zeggen dat het leven van Andre geen hele diepe U-curve maakte. Na een persoonlijk drama in 1985, waarbij zijn vrouw in New York uit het raam viel en om het leven kwam, stortte de carrière van Andre volledig in elkaar. Ook al werd de kunstenaar vrijgesproken, vrouwen bleven hem ervan beschuldigden haar uit het raam te hebben geduwd. Zelf beweerde hij, later: ‘Ik lag te slapen. Ik lag in bed, toen ik hoorde schreeuwen ‘nee, nee, nee’. Volgens Andre moet ze hebben geprobeerd de hoge ramen dicht te doen vanwege de kou, maar was ze haar evenwicht verloren.
Pas heel lang na het juridische moddergevecht volgde nog eenmaal erkenning. Zijn balken en andere werken kwamen pas in 2013 in New York en daarna in 2017 weer bij elkaar in de grote overzichtstentoonstelling ‘Carl Andre, Sculpture as Place, 1958- 2010’ in het Moca in Los Angeles. Hij had er maar liefst 37 jaar op moeten wachten. Het voorlaatste grote overzicht van zijn oeuvre dateerde al van 1978-80.
‘De moeder van alle materie’
Andre bleef zijn hele loopbaan, keer op keer, terugkeren naar hout. Hij noemde het ‘de moeder van alle materie’. En in een andere, nogal bedenkelijke quote: ‘Zoals alle vrouw die door mannen worden geteisterd (ravaged), vernieuwt hout zichzelf door te geven en geeft het zichzelf door te vernieuwen’. Opgetekend door de New Yorker.
Zoek nu op internet op waar het minimalisme ontstond, en het antwoord dat op het beeldscherm verschijnt is: in de VS begon de erkenning van de kunststroming. Zelfs de redacteur van de Volkskrant vergat in zijn necrologie over Andre op 29 januari 2024 te vermelden dat er naast de Amerikanen Donald Judd, Richard Serra, Sol LeWitt en Richard Long ook een Europese groep minimalisten heeft bestaan. Jan Schoonhoven, Yves Klein, Piero Manzoni en Lucio Fontana; het zijn toch geen kunstenaars van geringe naam.
Jan Bom
귀하의 플랫폼은 정말로 저에게 게임 체인저였습니다. 귀하의 콘텐츠에서 얻은 통찰력은 매우 귀중했으며 귀하의 지도를 받아 계속해서 발견의 여정을 이어나가기를 기대합니다. 신뢰할 수 있는 지혜의 원천이 되어 주셔서 감사합니다!
You have observed very interesting details! ps nice site.Raise your business
Hello there, You’ve done an excellent job. I will certainly digg it
and personally recommend to my friends. I am sure they will be benefited from this website. https://odessaforum.biz.ua/
Hi i think that i saw you visited my web site thus i came to Return the favore I am attempting to find things to improve my web siteI suppose its ok to use some of your ideas
I was suggested this web site by my cousin Im not sure whether this post is written by him as no one else know such detailed about my trouble You are incredible Thanks
Wow wonderful blog layout How long have you been blogging for you make blogging look easy The overall look of your site is great as well as the content
Thank you I have just been searching for information approximately this topic for a while and yours is the best I have found out so far However what in regards to the bottom line Are you certain concerning the supply
010dfi
I have been surfing online more than 3 hours today yet I never found any interesting article like yours It is pretty worth enough for me In my opinion if all web owners and bloggers made good content as you did the web will be much more useful than ever before
I will immediately snatch your rss feed as I can’t find your e-mail subscription hyperlink or newsletter service. Do you have any? Kindly let me know so that I may just subscribe. Thanks.
Thank you for another informative web site. Where else could I get that type of information written in such an ideal way? I’ve a project that I’m just now working on, and I’ve been on the look out for such info.
Yaşamkent diyetisyen, sağlıklı yaşam ve dengeli beslenme arayışında olan birçok kişi için önemli bir merkez haline gelmiştir.
Oh my goodness! a tremendous article dude. Thank you Nonetheless I am experiencing difficulty with ur rss . Don’t know why Unable to subscribe to it. Is there anybody getting an identical rss drawback? Anyone who knows kindly respond. Thnkx
Eryaman diyetisyenleri, sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmek ve kilo kontrolü sağlamak isteyen bireyler için önemli bir kaynak oluşturmaktadır.
I have read a few good stuff here. Definitely price bookmarking for revisiting. I wonder how much attempt you place to make this sort of magnificent informative website.
Spot on with this write-up, I really assume this website wants way more consideration. I’ll most likely be once more to learn way more, thanks for that info.
I cling on to listening to the news broadcast speak about getting free online grant applications so I have been looking around for the most excellent site to get one. Could you advise me please, where could i get some?
Viyana Teknik Üniversitesi, mühendislik, bilgi teknolojisi, doğa bilimleri ve daha birçok alanda sunduğu geniş kapsamlı programlarla dikkat çeker.
I just could not leave your web site before suggesting that I really enjoyed the standard information a person supply to your visitors Is gonna be again steadily in order to check up on new posts
Your writing has a way of resonating with me on a deep level. It’s clear that you put a lot of thought and effort into each piece, and it certainly doesn’t go unnoticed.
I got good info from your blog
viyanada eğitim almak isteyen öğrencilere danışmanlık hizmeti verilmektedir.
viyanada üniversiteye kabul alabilmek için bazı şartları sağlamanız gerekmektedir.
Polonya’da Üniversite Yurtları üniversite öğrencilerinin konaklama ihtiyacını karşılamak için önemli bir rol oynamaktadır.
Your writing is not only informative but also incredibly inspiring. You have a knack for sparking curiosity and encouraging critical thinking. Thank you for being such a positive influence!
Ankara devlet hastanelerinde diyetisyenler, bireylerin sağlıklı beslenme alışkanlıklarını geliştirmelerine yardımcı olmak amacıyla çeşitli hizmetler sunmaktadır.
Sırbistan gezi rehberi, bu güzel Balkan ülkesini en verimli şekilde keşfetmek isteyenler için rotalar ve ipuçları sunar.
I have been browsing online greater than three hours lately, but I by no means discovered any fascinating article like yours. It’s beautiful worth sufficient for me. Personally, if all web owners and bloggers made just right content as you did, the net shall be much more helpful than ever before. “Perfection of moral virtue does not wholly take away the passions, but regulates them.” by Saint Thomas Aquinas.
What i dont understood is in reality how youre now not really a lot more smartlyfavored than you might be now Youre very intelligent You understand therefore significantly in terms of this topic produced me personally believe it from a lot of numerous angles Its like women and men are not interested except it is one thing to accomplish with Woman gaga Your own stuffs outstanding Always care for it up
Your writing has a way of resonating with me on a deep level. It’s clear that you put a lot of thought and effort into each piece, and it certainly doesn’t go unnoticed.
A powerful share, I simply given this onto a colleague who was doing a little evaluation on this. And he in actual fact purchased me breakfast as a result of I found it for him.. smile. So let me reword that: Thnx for the deal with! But yeah Thnkx for spending the time to discuss this, I really feel strongly about it and love reading extra on this topic. If doable, as you change into expertise, would you mind updating your weblog with extra details? It is highly helpful for me. Massive thumb up for this blog publish!
Профессиональный сервисный центр по ремонту бытовой техники с выездом на дом.
Мы предлагаем: сервисные центры по ремонту техники в москве
Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!
Hello my loved one! I wish to say that this article is amazing, nice written and include almost all significant infos. I would like to peer extra posts like this.
Профессиональный сервисный центр по ремонту фототехники в Москве.
Мы предлагаем: мастер по ремонту фотовспышек
Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!
Подробнее на сайте сервисного центра remont-vspyshek-realm.ru
Профессиональный сервисный центр по ремонту компьютероной техники в Москве.
Мы предлагаем: ремонт системного блока компьютера цена
Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!
Профессиональный сервисный центр по ремонту фото техники от зеркальных до цифровых фотоаппаратов.
Мы предлагаем: ремонт проектора
Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!