Maria rouwt, dat is overduidelijk. Ze staat aan de voet van het kruis, onder de stervende Christus. Dat een beeldhouwer op zo’n natuurlijke wijze menselijke emoties weergaf, maakte Claus Sluter (1350-1406) tot een groot vernieuwer in de kunst. Hij baande met zijn realisme de weg vrij voor latere grootheden als de Vlaamse gebroeders Van Eijk en zeker ook Rembrandt .
Het Rijksmuseum in Amsterdam kocht in het voorjaar van 2021 het 57 centimeter hoge buxushouten beeld ‘Calvarie’ van Sluter. Hiermee brengt hij de kruisiging van Christus met Maria en Johannes de Evangelist in beeld.
Een leeuw met welpen onder het kruis
Onderzoek na de aankoop toonde de bijzondere kenmerken in zijn werk. Sluter is niet alleen herkenbaar door de emoties van Maria, maar ook door de helm-achtige doornenkroon op het hoofd van Christus. Heel bijzonder zijn ook de leeuwin met welpen in een hol onder de boom, die het kruis vormt. Dierfiguren zijn zeldzaam als symbolen voor Jezus’ wederopstanding.
Waarschijnlijk sneed Sluter het beeld voor gebruik in een privé-kapel.
De vernieuwer werkte niet vaak in hout. Hij was meer steenhouwer en leerde in Brussel het ‘steenbickeleren’ bij het Brusselse gilde van steenhouwers. Zijn beroemdste werken zijn dan ook uit steen en albast gehouwen en staan in Frankrijk, waar hij in Dijon werkte voor het Bourgondische Hof.
‘De Michelangelo van de Lage Landen’
Als baanbrekend kunstenaar werd hij maar liefst vier keer geëerd in de decoratie van het 19de-eeuwse Rijksmuseumgebouw. Hij is zichtbaar in een groot tegeltableau aan de zuidgevel. Hij staat met andere kunstenaars in een reliëf aan de voorzijde. Tenslotte is hij ook nog eens opgenomen in een gebrandschilderd raam op de Voorhal en in de Eregalerij. Hij heeft ook wel de bijnaam ‘De Michelangelo van de Lage Landen’, omdat vermoed wordt dat hij in Haarlem, Noord-Holland is geboren.
Sluter werkte vanaf 1385 aan beroemde praalgraven voor onder andere zijn opdrachtgever Filip de Stoute. Met alweer: rouwende mensen, oftewel ‘pleuranten’. Als zijn meest bekende werk wordt de Mozesput beschouwt, te vinden in het kartuizerklooster van Champol, ook weer in Dijon. De figuren lijken je aandachtig aan te kijken.
